بایگانی
- آبان ۱۳۹۳ (۶)
آخرین مطالب
صفحه آرایی هنری است که باید مخاطب را در برابر خود متوقف کند و توجه او را به خود جلب کند.او را به پیگیری،ترغیب و خواندن آن وادار کند که این توانایی به وجود نمی آید مگر با شناخت مخاطب. ضروریست صفحه آرایی،که امروزه در جامعه ی ما کاربرد فراوانی دارد جدی تر گرفته شود.قرآن های خطی ،گنجینه عظیمی از ارزش های بصری صفحه آرایی هستند. برای کسب موفقیت در فراگیری صفحه آرایی،تلاش و ممارست و انجام تمرین های بسیار و مداوم ضروری و اجتناب نا پذیر است.
"صفحه آرایی" و یا "لی اوت" در زبان انگلیسی ،شاخه ایی از هنرهای گرافیک است که موضوع آن ایجاد روابط مناسب و موزون بصری در عناصر نوشتاری و تصویری و فضای خالی در فضای مورد نظر می باشد.
پیشینه "صفحه آرایی" در ایران،به گذشته بسیار دور یعنی زمانی که سومری ها بر روی لوحه های گلی مفاهیم مرتبط با یکدیگر را می نوشتند،باز می گردد.شکل اولیه کتاب به صورت اتاقی بود که ورق های خشتی کتاب که هر کدام چند سانتی متر ضخامت داشتند ، در طبقه های نصب شده به دیوارهای این اتاق قرار می گرفتند ، سپس از پوست برخی حیوانات برای تولید کتاب استفاده می کردند و پس از آن کتاب های کاغذی رایج می شود. روش هایی که اکنون،در ایران،برای تولید مطبوعات رایج است بر گرفته از کشورهای پیشرفته ی صنعتی است که گریزی از آن نیست و زیانی هم ندارد.
با رایج شدن چاپ سنگی در دوران قاجارو پس از آن چاپ سربی و سایر روش های چاپی ، صفحه آرایی وارد مرحله دیگری می شود که تاثیر تکنیک ها و امکانات فنی بر روی آن بسیار است. تحویل کتاب آرایی ، به تدریج به نظام زیبا شناسی کاملی رسید که ساختار آن در تمامی اجزا و همچنین ساختار کلی از منطقی واحد ، برخوردار بود. تطبیق متقارن عناصر، تقسیم متقارن سطوح ، تنظیم هندسی نقوش ،تلفیق موزون خط ها و ترکیب متعادل رنگ ها ، هم دست آوردهایی هستند که وحدت مضمونی و بصری را در نسخه های خطی ایران تامین میکنند.
آرایش صفحات در مطبوعات ایران ، از آغاز تا دوره طولانی متقارن بوده است که این تقارن را در زمینه دیگر زندگی روزمره آن مانند معماری ، تزیین داخلی بناها ، ... نیز مشاهده می کنیم.
امروزه ، صفحه آرایی با وجود امکانات فراوان نشر رومیزی و گسترش فراوان ارتباطات دوره جدیدی از رشد و تکامل خود را آغاز کرده است و روز به روز اهمیت این شاخه ی گرافیک بیشتر آشکار می شود.
پیشینه صفحه آرایی در ایران، به گذشته های بسیار دور، یعنی زمانی که سومری ها بر روی لوحه های گلی، مفاهیم مرتبط با یکدیگر و ادامه داری را می نوشتند، باز می گردد. شکل عینی نخستین کتاب ها، به صورت اتاقی بوده است که ورق های خشتی کتاب، که هر کدام چند سانتی متر ضخامت داشته اند، در طبقه های نصب شده به دیوارهای این اتاق قرار می گرفتند. سپس، پوست برخی از حیوانات برای تولید کتاب به کار می رود و پس از آن، کتابهای کاغذی رایج می شود.
در نخستین سده های هجری، کتاب آرایی مورد توجه قرار می گرفت و کتابخانه ها، شبکه های اداری و درباری و آموزشی، همگی در مسیر نسخه آرایی و فن کتاب سازی، هیأتی نظام مند پیدا کردند.
اوج هنر کتاب آرایی در ایران، به دورهموری تیمربوط است اما با شکست جانشینان تیمور و تسلط شاه اسماعیل صفوی بر هرات، از ارزش های بصری این هنر کاسته نمی شود و همچنان، بهترین دوره های تکاملی خود را می گذراند و فقط در اواخر دوره صفوی ست که هنر کتاب آرایی و نگارگری ایرانی، با تأثیرپذیری از غرب، به تدریج سیر نزولی آغاز می کند.
در صفحه آرایی کتابهای کودکان، اصل مهم، رعایت سادگی و پرهیز از پیچیدگی است. سفید خوانی، یعنی وجود سطوح سفید علاوه بر حاشیه ها و رعایت آن در صفحه آرایی کتاب کودک، بسیار ضروری است. از این رو، نباید صفحات از تصویر و نوشته کاملا پر شوند و سفیدی نداشته باشند. اما تقسیم این سفیدی ها در صفحات، باید با رع
ایت ضوابط و مبانی بصری صورت گیرد و به سهولت خواندن و درک مفهوم کمک کند. گروه سنی کودک نیز باید در نظر گرفته شود. سفید خوانی کتاب کودک 6 تا 7 ساله نسبت به سفید خوانی کتاب های نوجوانان بیشتر است. در صفحه آرایی کتاب های کودکان، دو صفحه مقابل هم را با تاکید زیاد، باید یک تابلو و یک صفحه دید و در حد امکان، این دو صفحه را به هم مربوط نمود که به صورت یک تابلو دیده شود. یکی از روش های رایج برای رسیدن به این هدف، ادامه تصویر از یک صفحه به صفحه مقابل است.
هدف عصر گرافیک از صفحه آرایی کتاب، ایجاد انگیزه بیشتر برای خواندن، راحتی در خواندن و ایجاد زیبایی با به کارگیری عناصر بصری معقول است. صفحه آرایی خوب و مناسب باموضوع کتاب می تواند رغبت خواننده و مخاطب را افزایش دهد. یک صفحه آرایی خوب می تواند کمک موثری در توسعه و رشد فرهنگ داشته باشد و ذائقه بصری خوانندگان کتاب را اصلاح و تقویت کند.
صفحات هر کتاب بایستی به تناسب قطع، موضوع، و مخاطب، دارای چهارچوب و کرسی بندی مناسبی باشد. آرایش هر صفحه نیز براساس این شبکه بندی انجام می شود و برای داشتن یک شبکه بندی مناسب ضرورت دارد که فضای صفحه دارای تناسبی موزون و چشم نواز باشد. ابعاد صفحات کتابهای موجود عموماً مطابق اندازه های طلایی و یا بسیار نزدیک به آن است.
می دانیم که مربع یک شکل هندسی چهار ضلعی و منظم است و چهارگوش آن هر کدام دارای زاویهٔ ۹۰ درجه است. اگر قطر این مربع شاخص را رسم کرده و قوسی به مرکز d و به شعاع db رسم کنیم، امتداد
خط dc را در نقطه ای به نام c قطع می کند. حالا با کشیدن یک خط عمود از نقطه c و نیز امتداد دادن خط ab تا نقطهٔ b مستطیل abcd به دست می آید که مستطیل طلایی نام دارد و نسبتهای اضلاع آن چنین است:۴۴/۱۱=۲√
این اندازه عموماً در معماری و هنرها کاربرد وسیعی داشته است و هم اکنون نیز اندازه کاغذی تثبت شده، مقواها و بسیاری از ورقه های فلزی و محصولات صنعتی مسطح و هموار براساس این نسبت تولید می شود.
«پایه کار» یا «گرید» عبارت است از قانونمند کردن و تعیین عواملی مانند طول سطرها و فاصله آنها از یکدیگر ؛ فاصله بخشی از صفحه که واژگان در آن قرار گرفته اند از لبه های کاغذ ؛ فاصله ستون های حروف از هم و مواردی از این قبیل در یک کتاب یا اثر چاپی. در صفحه آرایی با رایانه، گرید به مفهوم « تعریف کردن این موارد به صورتی ثابت و مشخص برای رایانه است و در صفحه آرایی کتاب به روش سنتی معروف به « چسب و قیچی » به صفحه ای خط کشی شده بر مبنای فاصله و طول سطرها نیاز داریم که علاوه بر واژه های « گرید » یا « پایه کار »، اصطلاح « صفحه ماکت » هم برای آن به کار برده است.
خطوط در صفحه ماکت با رنگ آبی چاپ می شود که در فیلم خطی، این رنگ اثری ندارد و در نتیجه، وقتی حروف سیاه رنگ بر روی این صفحات چسبانده شوند، در عکاسی چاپ فقط سیاهی ها روی فیلم منعکس می گردند و خطوط آبی اثری بر جای نمی گذارند. اگر کلمه یا نقشی باید در تمام صفحات کتاب تکرار گردد، بهتر است که در پایه کار با رنگ مشکی چاپ شود ؛ یعنی پایه کار را دو رنگ چاپ کنیم : آبی برای تمام خطوطی که نیازی به چاپ شدن آنها در کتاب نیست و فقط صفحه آرا در صفحه آرایی کمک می کنند و مشکی، برای نقش یا کلمه ای که قرار است در کل کتاب چاپ شود. در پایه کار کتاب، غیر از خطوط افقی مربوط به کرسی سطرها و خطوط عمودی مشخص کننده ابتدا و انتهای سطرها، باید هر خط و علامتی که می تواند در صفحه آرایی به صفحه آرا کمک کند، رسم گردد. مانندعلامتی که 3/1 بالای صفحه را مشخص می کند و برای تعیین شروع فصل ها کاربرد دارد، خط چینی که سر سطرها را مشخص می کند، یک خط تقارن که برای چسباندن تیترهای وسط در وسط به کار می آید، علایمی که جای شماره صفحه را مشخص می کند و موارد دیگری از این قبیل.
بعضی از کتاب ها پایه کار شطرنجی دارند. یعنی به جای خطوط کرسی و خطوط عمودی مذکور، سطح حروف را به صورت شطرنجی چاپ می کنند تا راهنمایی برای دقیق چسباندن سطوح کاغذی نمونه دوم حروف چینی باشد. در این پایه کارها، بهتر است اندازه هر خانه شطرنجی به جای آن که بر حسب سیستم متریک باشد، بر حسب سیسیرو رسم گردد، یعنی اندازه هر خانه مربع، 5/4 میلیمتر باشد. پایه کار را معمولا با راپیدوگراف 1/0 یا 2/0 میلیمتر رسم می کنند و اگر هم آن را با رایانه رسم کنند، ضخامت خطوط را در همین حدود در نظر می گیرند. پایه کار باید برای استفاده از عناصر بصری متفاوتی مانند حروف متن، عنوانها، تصاویر و ریز نقش ها مناسب باشد.
از این رو، یک الگوی پیش تعیین شده نیست بلکه در هر نوع کتاب حالتی ویژه دارد. پایه کار، باعث ایجاد تناسب بین طرح و مطالب، تبدیل پراکندگی به تجمع، ایجاد خلاقیت های منطقی و جلوگیری از اتلاف وقت می شود و امروزه در تمام مواردی که با سطر هایی از نوشتار سروکار داریم، ضروری است. در پایه کار برای تفکیک عملکردهای مختلف، می توان از انواع خط چین استفاده کرد و غیر از آن، طراح می تواند برای سهولت صفحه آرایی، هر علامتی را که صلاح بداند، در پایه کار منظور نماید.
جلد مجله علاوه بران که محافظ صفحات مجله است درترغیب خواننده برای خریدوخواندن مجله سهمی به سزادارد.وماهیت کلی مجله را نشان میدهد.اونیفرم یعنی روحیه ثابت طرح جلدکه در شماره های مختلف مجله وموضوع ان وویژگی های مخاطبان مجله است.هنگام طراحی اونیفرم محل قرارگیری شماره،تاریخ انتشارودیگرعناصرثابت که درهرشماره تکارمی شوندنیزبایدطراحی شوند.طراحی روی جلد مجله ترکیبی است از تصویر،لوگو،تایپ به همراه شماره تاریخ انتشار وچند تیتر از صفحات داخلی ونام نویسندگان ومترجمانی که دران شماری از مطالب انها به چاپ رسیده است.رنگ مجله باید جذاب باشد وبرای بیننده از چند متری جذابیت بصری داشته باشد.
در عرف مطبوعات ترتیب انتشار نشریه ای حداکثر ماهی یک بار باشد عنوان مجله به ان میدهند .قطع،تعدادصفحات،ترکیب موضوعی مطالب ،حتی نوع ماشین چاپی که مورد استفاده قرار میگیرد از جمله مواردی است که تفاوت ظاهری میان مجله وروزنامه رامشخص میکند. در تهیه روزنامه یا مجله دو نکته مهم است:1)روزنامه بهترین اخبار ومهمترین رویدادها راتهیه میکند وپیش ازدیگران به دست می اورد.2)اخبار ومطالب تازه ونو به شکل مناسب وزیبادر صفحات نشریه جلوه گر میسازد.